به گزارش «شيعه نيوز»، نمایی از یک جامعه و افرادی که اعمال خشونت برای آنها دم دستی ترین راهکار تخلیه هیجانی است تنها یک برش از جامعه ایرانی است که می تواند بارها و بارها مورد تحلیل کارشناسان و صاحبنظران در مسائل اجتماعی قرار گیرد. جامعه ای با ۱۵میلیون پرونده قضایی که بخش بزرگی از آنها مرتبط با نزاع، درگیری، توهین و تهدید است.
دکتر مجید صفاری نیا، روانشناس اجتماعی با بیان اینکه موضوعاتی مانند افزایش شهرنشینی، مهاجرت، صنعتی شدن، توسعه بحران اقتصادی و اجتماعی و پایین بودن سطح استانداردهای سلامت اجتماعی باعث کاهش تاب آوری اجتماعی در میان مردم شده است، می گوید: در این شرایط کنترل هیجاناتی مانند خشم، ترس و خوشحالی در شرایط مطلوبی اتفاق نمی افتد.
وی با اشاره به نبود برنامه ای برای تخلیه هیجانات افراد جامعه مانند خشم یا خوشحالی می افزاید: در چنین شرایطی تاب آوری اجتماعی کاهش می یابد بنابراین جرایمی مانند پرخاشگری، درگیری، نزاع خیابانی و توهین افزایش خواهد یافت.
انسان به صورت غریزی انگیزه پرخاشگری دارد
این استاد دانشگاه بر این نکته تاکید می کند که باید دهلیزهایی برای تخلیه هیجانات ایجاد شود زیرا انسان به صورت غریزی انگیزه ای برای پرخاشگری دارد و خاطرنشان می کند: نظریات زیادی در مورد پرخاشگری وجود دارد مانند اینکه ممکن است این پرخاشگری در وجود یک فرد انباشته شود و با یک سوزن زدن این پرخاشگری همراه با اعمال خشونت تخلیه شود. مانند اتفاقی که در مترو شهر ری رخ داد و آن فرد روحانی مورد حمله یک فرد عادی که از نظر اجتماعی هم سالم بوده قرار گرفت. آن فرد ممکن است که آنقدر پرخاشگری تخلیه نشده در وجود خود داشته که در آن شرایط ناگهان برخوردی می کد که جان خود را از دست می دهد.
وی ناکامی را یکی دیگر از عوامل پرخاشگری ذکر می کند و ادامه می دهد: وقتی افراد دچار ناکامی می شوند که این ناکامی ها ابعاد فردی، اجتماعی و روانی دارد، این نرسیدن به اهداف ایجاد خشونت می کند.
این روانشناس اجتماعی با بیان اینکه برخی نظریات بر این مبناست که پرخاشگری یک رفتار آموخته شده است، می گوید: در جامعه الگوهایی داریم که با پرخاشگری و داد وبیداد و هوار نظر خود را پیش می برند و به اهدافشان می رسند. این مدل ها نیز باعث می شوند که افراد دیگر از اینها یاد بگیرند.
تراکم زندگی شهری پرخاشگری را افزایش می دهد
دکتر صفاری نیا به یکی دیگر از نظریات مرتبط با پرخاشگری اشاره می کند که معتقد است تراکم و ازدحام زندگی شهری باعث پرخاشگری می شود و ادامه می دهد: بر اساس این نظریه شهروندان شهرهای بزرگ با مفهومی به نام اضافه بار شناختی مواجه می شوند وبه همین دلیل موقعیت های اجتماعی را تهدید آمیز ادراک می کند و ممکن است در این حالت رویدادهای محیطی برای آنها تحریک کننده باشد و شروع به پرخاشگری کنند.
این استاد دانشگاه با اشاره به نتایج یک طرح مطالعاتی در مورد میزان پرخاشگری، می گوید: بر اساس این مطالعات در برخی از ساعات روز که میزان ازدحام در مترو زیاد است میزان پرخاشگری و نزاع نیز در این محیط زیادتر است. مثلا اوج ساعات استفاده از مترو ۴تا ۷ عصر است که در این ساعات نیز میزان پرخاشگری بیشتر است. این موضوع را می توان بر اساس نظریه ازدحام و تراکم توضیح داد که ذهن افراد در شرایط تراکم محیط را تهدید آمیز و ناامن ادارک می کند.
وی با بیان اینکه تمام این نظریات نشان می دهد که شرایط فعلی جامعه ما شرایطی است که مهیای پرخاشگری است، می گوید: وقتی خشم و شادی مردم مدیریت نمی شود افراد با یک سوزن کوچک مثل یک برخورد ساده یا یک تصادف معمولی به داد و بیداد، نزاع، توهین و پرخاشگری روی می آورند.
دکتر صفاری نیا همچنین به برخی نظریات دیگر در مورد خشونت و پرخاشگری اشاره و اظهار می کند: بر اساس یک نظریه حمل سلاح یا در معرض دید بودن سلاح و همراه داشتن سلاحی مانند چاقو می تواند عاملی برای پرخاشگری باشد.همچنین برخی نظریات بر این مبناست که افرادی که درد جسمی شدیدی تحمل می کنند و یا زندگیشان سراسر درد و رنج بوده پرخاشگرتر می شوند.
جشنواره هایی برای مدیریت خشم
وی در پاسخ به این سوال که برای مدیریت خشم چه کارهایی می توان انجام داد، می گوید: کارهایی مانند تجمعات دانشجویی و اعتراض به کارهای یک رییس دانشگاه، تجمع مردم در استادیوم های ورزشی و تخلیه هیجانی آنها و یا برگزاری جشنواره های مختلف مثل جشنواره پرتاب گوجه فرنگی در برخی کشورها راهکارهایی برای تخلیه هیجاناتی مانند خشم و مدیریت آن است.
این روانشناس راههایی مانند شاد کردن محیط، راه اندازی جشنهای خیابانی در اعیاد مذهبی و ملی، برگزاری تئاترهای خیابانی و کاهش هیجان و خشم و پرخاشگری مردم ذکر می کند و می گوید: اقداماتی از این دست می تواند با شاد کردن جامعه و محیط زندگی افراد به تخلیه هیجانات منفی کمک کند و بار روانی افراد را کاهش دهد.
وی با بیان اینکه در کشور ما قوانین زیادی وجود دارد که نسبت به بسیاری از کشورها بیشتر است، خاطرنشان می کند: همین قوانین متفاوت می تواند ایجاد ناعدالتی و نابرابری کند. نبود رویه یکسان و همسان افراد جامعه را دچار بلاتکلیفی می کند. ۱۵میلیون پرونده قضایی در کشور ما به اندازه کشوری مانند هند است که ۱۴برابر ما جمعیت دارد. این موضوع علاوه بر اینکه نشان دهنده مشکلاتی در سیستم قضایی است در عین حال به این نکته اشاره دارد که ادراک عدالت در جامعه و خردورزی در مردم پایین است.
وی تصریح می کند: پایین بودن استانداردهای سلامت اجتماعی باعث بروز پرخاشگری است و ما برای مدیریت این پرخاشگری برنامه منسجم و صحیحی نداریم.