به گزارش «شيعه نيوز»، سوء تغذیه (malnutrition) اصطلاحی است که برای بیان حالت کسی که رژیم غذایی نامتعادلی داشته، به کار می رود. کسی که سوء تغذیه دارد، ممکن است غذای خیلی کم یا خیلی زیادی مصرف کند و در هر دو صورت، در رژیم غذایی او، یک یا چند ماده مغذی وجود نداشته است. سوء تغذیه بیماری جدی و خطرناکی است که در آن بدن دچار کمبود مواد مغذی مورد نیاز می‌شود.
هنگامی که صحبت از سوء تغذیه می‌شود، بسیاری افراد بلافاصله آن را با کمبود تغذیه‌ای (کمبود دریافت مواد مغذی) ارتباط می‌دهند، در شرایطی که در واقع دو موضوع مهم در مورد آن وجود دارد. این دو مورد کمبود تغذیه‌ای و دریافت بیش از حد مواد مغذی یا بیش خواری را شامل می‌شود. کسانی که از کمبود تغذیه‌ای رنج می‌برند، به اندازه‌ی کافی مواد مغذی و پروتئین که جهت رشد و عملکرد مؤثر بدن اهمیت دارند، دریافت نمی‌کنند. مورد دوم یعنی دریافت بیش از حد مواد مغذی هنگامی است که شخصی پرخوری کرده و از توده بدنی بیش از میزان طبیعی برخوردار باشد. این وضعیت سوء تغذیه، ذیلِ «تغذیه بد» قرار می‌گیرد، و زمانی اتفاق می‌‌افتد که بدن یا مواد غذایی کمتر و یا بیشتر از حد و یا مواد غذایی ناسالم بسیاری دریافت کند.
سوء تغذیه هنگامی رخ می‌دهد که بدن غذای کافی که برای رشد و سالم بودن نیاز دارد را دریافت نکند و این هنگامی رخ می‌دهد که فردی غذای کافی نخورد یا غذایی که برای سلامت و رشد وی ضروری است را مصرف نکند و یا برخی افراد ممکن است به دلیل ابتلا به بعضی اختلالات سوء جذب روده‌ای، قادر به جذب مواد مغذی از غذاهایی که دریافت می‌کنند، نباشند و به همین دلیل دچار سوء تغذیه باشند.
از مهم‌ترین دلایل سوءتغذیه در جهان می‌توان کمبود مواد غذایی و کیفیت نامناسب آن‌ها را نام برد. قحطی‌ها، کمبود آب و خشکی، جنگ‌ها و آفات محصولات کشاورزی موجب تشدید این دو مورد می‌شوند. افزایش جمعیت، گسترش بیابان‌ها، فقر و رژیم غذایی نادرست به علت نبود اطلاعات و دانش کافی نیز نقش ایفا می‌کنند.
باید توجه داشت که خود سوءتغذیه موجب بروز بیماری‌ها و اختلالاتی در سیستم ایمنی و گوارش بدن می‌شود که جذب برخی از مواد غذایی لازم برای متابولیسم بدن را دچار مشکل می‌کند. از طرفی دیگر، پرخوری، بدخوری و حتی رژیم‌های سخت لاغری می‌توانند موجب سوءتغذیه شوند.
سوء تغذیه دامنه‌ای وسیع از مشکلات سلامت، از کمبود ویتامین‌ها و املاح ضروری به دلیل ناکافی و نامناسب بودن کمیت و کیفیت غذا تا بالا بودن قند، نمک، چربی یا کلسترول در افراد چاق را شامل می‌شود. براساس گزارش جهانی تغذیه، دست کم ٥٧ کشور از ١٢٩ کشوری که مورد بررسی قرار گرفته با مشکلات جدی ناشی از کمبود غذا و همزمان، مشکلات ناشی از چاقی بزرگسالان دست به گریبان هستند که نتیجه آن، ایجاد فشار بر امکانات بهداشتی و درمانی است.
متاسفانه در جهانی زندگی می‌کنیم که سوء تغذیه در آن به وضعیت عادی تبدیل می‌شود
بر اساس آمار سازمان جهانی FAO (غذا و کشاورزی ملل متحد)،۸۷۰ میلیون نفر در جهان غذای کافی برای خوردن ندارند که این تعداد از سال ۱۹۹۰، به ۱۳۰ میلیون کاسته شده اما پس از سال ۲۰۰۸ کاهش تعداد گرسنگان روند کندی داشته است. تعداد زیادی از این گرسنگان (۹۸ درصد) در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند، جایی که ۱۵درصد جمعیت آن دچار کمبودهای تغذیه‌ای هستند. منطقه آسیا و اقیانوسیه بیشترین میزان گرسنه (حدود ۵۶۳ میلیون) را در خود جای داده است که این رقم سیر نزولی دارد.
فقر تغذیه‌ای هر ساله باعث مرگ ۲/۶ میلیون کودک زیر 5 سال می‌شود. یک ششم کودکان در کشورهای درحال توسعه کمبود وزن دارند. بر اساس آمار بهداشت جهانی تغذیه در سال ۲۰۱۲، یک چهارم کودکان جهان رشد طبیعی ندارند که این رقم در کشورهای در حال توسعه به یک سوم افزایش می‌یابد که تنها در ۲۰ کشور زندگی می‌کنند.
کدام کشور درگیر سوءتغذیه حاد هستند
هائیتی
هائیتی بیش از هر کشور دیگری در جهان دچار مشکلات غذایی است. آمار و ارقام ترسناکی از بحران غذا در این کشور وجود دارد. گفته می‌شود از هر ۳ شهروند اهل هائیتی، ۲ نفر با درآمد ۲ دلار در روز، مجبور به گذران زندگی هستند. اگرچه کشاورزی، نقش بسیار مهمی در چرخه‌ی اقتصادی هائیتی ایفا می‌کند؛ اما ۸۰ درصد از کالاهای سبد غذایی این کشور یعنی برنج، در پی تولید بسیار شدید محصولات کشاورزی آن، باید از طریق واردات تأمین شود. سیستم کشاورزی هائیتی تقریبا کاملا به بارش باران بستگی دارد؛ در واقع، تنها ۱۰ درصد از زمین‌های کشاورزی این کشور آبیاری می‌شوند و آب مابقی زمین‌ها باید از بارش باران تأمین شود. از هر 3 کودک در هائیتی، یک کودک دچار مشکلات رشدی می‌شود. تقریبا 100هزار کودک در این کشور، از سوء تغذیه رنج می‌برند. یک سوم از زنان و کودکان اهل هائیتی مبتلا به کم‌خونی هستند. از این‌رو، هائیتی با کمبود شدید غذا دست و پنجه نرم می‌کند.
گواتمالا
عوامل مختلفی برای کمبود غذا در گواتمالا وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارت هستند از: وقوع سیل و خشکسالی‌های پی در پی، فرسایش خاک در پی اتخاذ شیوه‌های نادرست کشاورزی، جنگل‌زدایی و نبود سیاست‌های اقتصادی صحیح برای مدیریت صنعت کشاورزی کشور. در گواتمالا، ۴۹٫۸ درصد از کودکان زیر ۵ سال، دچار سوء تغذیه هستند. زنان و کودکانی که مناطق بسیار خشک و کم آب گواتمالا زندگی می‌کنند، بیش از دیگر اقشار جامعه، در معرض خطر هستند.
سیرالئون
سیرالئون، کشوری در غرب آفریقا که منابع طبیعی غنی و فراوانی دارد، در پی اثرات مخرب جنگ‌های داخلی طولانی از بین رفته است. سیرالئون رتبه‌ی ۸۴ از ۸۸ کشوری که در فهرست «شاخص گرسنگی جهانی» حضور دارند، را به خود اختصاص داده است که نشان از نیاز بالای این کشور به رسیدگی فوری دارد. تقریبا ۴۰ درصد از کودکان این کشور مبتلا به سوء تغذیه‌ی مزمن هستند. طبق پژوهش‌های انجام شده، از هر ۴ کودک در سیرالئون، یک کودک پیش از این که به ۵ سالگی برسد، جان خود را از دست می‌دهد. تقریبا یک چهارم از جمعیت ساکن نواحی روستایی این کشور، به غذای کافی دسترسی ندارند. میزان در دسترس بودن غذا در سیرالئون، روزانه ۲۱۶۲ کالری برای هر نفر است.
تانزانیا
در تانزانیا، ۴۲ درصد از کودکان زیر ۵ سال، دچار سوء تغذیه و مشکلات رشدی هستند. بسیاری از مردم این کشور با سوء تغذیه دست و پنجه نرم می‌کنند و ۱۲ درصد از کودکان ناحیه‌ی زنگبار شرایط تغذیه‌ای خوبی ندارند. یک سوم از کودکان تانزانیایی بین ۶ تا ۵۹ ماه، دچار فقر آهن و ویتامین A هستند. حدود ۱۸ میلیون نفر از مردم این کشور از کمبود ید در غذاهایشان رنج می‌برند؛ ماده‌ای معدنی که دیگر مردم جهان آن را از طریق نمک مصرف می‌کنند. دختران نوجوان و زنان تانزانیایی نیز شدیدا دچار سوء تغذیه هستند.
موزامبیک
بر اساس پژوهش‌های انجام شده در سال ۲۰۰۹، تقریبا ۴۰ درصد از جمعیت موزامبیک دچار سوء تغذیه بوده و امید به زندگی مردم آن در حدود ۴۸ سال است. حدود ۶۴ درصد از مردم این کشور، دسترسی کافی به غذا ندارند. ابتلای بسیاری از مردم کشورهای آفریقایی به ویروس ایدز نیز از دیگر مشکلات فزاینده‌ی فقر و سوء تغذیه در این نواحی است. موزامبیک شدیدا در معرض خطر وقوع بلایای طبیعی نظیر سیل، خشکسالی و طوفان قرار دارد که در کنار مشکلات دیگری مانند فقر زیاد، عدم کشاورزی صحیح و نبود حمایت مالی با کمبود محصولات کشاورزی و غذا دست و پنجه نرم می‌کند.
اتیوپی
عوامل بسیاری مانند خشکسالی‌های شدید، فرسایش خاک، ضعف زیرساخت‌ها و شیوه‌های ناکارآمد کشاورزی موجب کمبود محصولات کشاورزی و غذا در اتیوپی شده است. طبق اطلاعاتی که از سازمان «برنامه غذایی جهانی» در سال ۲۰۱۳ منتشر شد، تقریبا ۲۸ درصد از مرگ و میر کودکان این کشور در پی سوء تغذیه اتفاق افتاده است. تقریبا به ۸۱ درصد از موارد سوء تغذیه‌ی کودکان این کشور رسیدگی نمی‌شود و از هر ۵ کودک اهل اتیوپی، ۲ کودک با مشکلات رشدی مواجه می‌شوند. پیامدهای اقتصادی این موضوع نیز بسیار جدی هستند. نرخ بالای مرگ و میر کودکان این کشور، موجب کاهش نیروی کار بزرگسالان آن تا ۸ درصد و کاهش ۱۶٫۵ درصدی تولید ناخالص داخلی‌اش شده است.
کنگو
شورش‌های مسلحانه، پراکندگی جمعیت و فساد گسترده موجب فقر بیش از ۷۰ درصد از مردم کنگو شده است. علی‌رغم منابع غنی و زمین‌های زراعی فراوان در کنگو، تعداد کثیری از جمعیت این کشور از کمبود شدید غذا رنج می‌برند. در بیش از نیمی از مناطق و شهرهای کنگو، نرخ سوء تغذیه‌ی مردم، برابر با ۱۰ درصد است. نرخ سوء تغذیه‌ی کودکان بین ۶ تا ۵۹ ماه کنگو، ۴۳٫۴ درصد است که رقمی بسیار وحشتناک تلقی می‌شود.