مسأله 1 ـ آیا محل تحصیل، در حکم وطن محسوب میشود؟ (یعنی آیا دانشجو و طلبهای که در شهری غیر از وطنش درس میخواند میتواند بدون قصد ده روز در آن شهر روزه بگیرد)؟
پاسخ ـ امام خمینی، آیتالله خامنهای، آیتالله فاضل لنکرانی، آیتالله بهجت، آیتالله تبریزی، آیتالله نوری همدانی: خیر ، در حکم وطن محسوب نمیشود.
آیتالله سیستانی: اگر برای مدت دو سال یا بیشتر، دو روز در هفته کاملا میماند، آنجا در حکم وطن است.
آیتالله مکارم شیرازی: اگر برای مدت یک سال یا بیشتر، سه روز در هفته کاملا میماند، آنجا در حکم وطن است.
آیتالله وحید خراسانی: اگر برای مدت یک سال یا بیشتر، چهار روز در هفته در سفر باشد، آنجا در حکم وطن است.
.........................
مسأله 2 ـ اساتید و دانشجویان درصورتی که بیش از ده روز با قصد اقامت در محل درس و تدریس میمانند تکلیف نماز و روزهشان چیست؟
پاسخ ـ همه مراجع فوق‌الذكر: نمازشان تمام و روزه شان صحیح است.
توضیح: قصد اقامت این است که از ابتدا، به طوری جدی قصد ماندن ده روز داشته باشد.
.........................
مسأله 3 ـ حکم نماز و روزه دانشجوی مسافر، در سفر اول چگونه است؟
پاسخ ـ امام خمینی و آیتالله خامنهاي: در همه سفرها شکسته است.
آیتالله سیستانی: باید در ماه اول احتیاط کند، یعنی نماز را شکسته و تمام بخواند و اگر روزه گرفت آن را قضا کند.
آیتالله فاضل لنكراني و آیتالله نوری همداني: باید نماز را شکسته بخواند و روزه صحیح نیست.
آیتالله وحید خراساني: در ماه اول و دوم باید احتیاط کند، یعنی نماز را شکسته و تمام بخواند و اگر روزه گرفت آن را قضا کند.
آیتالله مکارم شيرازي: باید در چند سفر اول احتیاط کند، یعنی نماز را شکسته و تمام بخواند و اگر روزه گرفت آن را قضا کند.
آیتالله تبریزی: باید احتیاط کند، یعنی نماز را شکسته و تمام بخواند و اگر روزه گرفت، صحیح است و قضا ندارد.
آیتالله بهجت: اگر در سفر اول، فاصله از مسافت هشت فرسخ بیشتر باشد باید نماز را تمام بخواند و اگر کمتر از این مقدار باشد باید شکسته بخواند.
.........................
مسأله 4ـ مقدار مسافت شرعی چند کیلومتر است؟
پاسخ ـ امام خميني، آیتالله خامنهای، آیتالله فاضل لنكراني، آیتالله بهجت، و آیتالله نوری همداني: مسافت شرعی تقریبا 5/22 کیلومتر است.
آیتالله تبریزی، آیتالله سیستانی، آیتالله وحید خراساني: مسافت شرعی تقریبا 22 کیلومتر است .
آیتالله مکارم شيرازي: مسافت شرعی تقریبا 5/21 کیلومتر است.
.........................
مسأله 5 ـ حکم نماز و روزه اساتیدی که یک یا چند روز هفته به محل تدریس (که فاصله آن با وطن بیش از مسافت شرعی است) رفت و آمد دارند در دو صورت زیر، در محل تدریس و بین راه چگونه است؟
الف- محل تدریس، یک شهر است
ب- محل تدریس، شهرهای مختلف است.
پاسخ ـ امام خميني: نماز، شکسته است و روزه صحیح نیست.
آیتالله خامنهای، آیتالله فاضل لنكراني، آیتالله بهجت و آیتالله نوری همداني: اگر رفتوآمد حداقل تا مدتی ادامه داشته باشد ـ که عرف، این کار را شغل او بداند ـ نماز تمام و روزه صحیح است.
آیتالله وحید خراساني: اگر چهار روز در هفته را به محل تدریس رفت و آمد داشته باشند نماز آنان تمام و روزهشان صحیح است. اگر سه روز در سفر باشند، بنابر احتیاط بین نماز شکسته و تمام جمع کنند و بنابر احتیاط روزه بگیرند و قضای آن را نیز به جا آورند و اگر کمتر از سه روز باشد، نماز شکسته است و روزه صحیح نیست.
آیتالله سیستانی: اگر در ماه، ده روز یا بیشتر در سفر باشند و این امر در مدت یکسال، شش ماه و در مدت بیش از یکسال، تا سه ماه ادامه داشته باشد، نماز تمام و روزه صحیح است. اگر در ماه، نه یا هشت روز در سفر باشند باید احتیاط کنند؛ یعنی نماز را تمام و شکسته بخوانند و روزه بگیرند و قضای آن را نیز به جا آورند.
آیتالله تبریزی: اگر در هفته حداقل یک بار برای تدریس، بین وطن و دانشگاه رفتوآمد میکنند، نماز تمام و روزه صحیح است. اگر رفتوآمدشان درمدت هشت یا نه روز، یکبار انجام میگیرد، باید احتیاط کنند، یعنی نماز را تمام و شکسته بخوانند و اگر روزه بگیرند، صحیح است و قضا ندارد.
.........................
مسأله 6 ـ اگر استاد یا دانشجو به طور اتفاقی به شهری غیر از محل درس مسافرت کند، نماز و روزه او چگونه است؟
پاسخ ـ همه مراجع فوق‌الذكر (غیر از آیتالله سیستانی): نماز شکسته و روزه صحیح نیست.
آیتالله سیستانی: نماز، تمام و روزه صحیح است.