به گزارش «شیعه نیوز»، طی هفته گذشته مقتدی صدر، رهبر جریان صدر دربیانیه ای خواهان برکناری بشار اسد، رئیس جمهور سوریه شد که بازتاب رسانه ای گسترده ای را به همراه داشت و این به نوبه خود اولین باری بود که یک روحانی شیعی این گونه به صراحت خواستار برکناری بشار اسد شده است. وی در ابتدا روز شنبه ۱۹ فروردین بعد از بمباران پایگاه هوایی الشعیرات توسط آمریکا ضمن محکوم کردن اقدامات مداخله جویانه آمریکا، حمله موشکی به سوریه را کمک به تروریسم و داعش، برای گسترش دادن مناطق تحت تصرفش دانست و در ادامه بیان داشت: «منصفانه این است که بشار اسد استعفا کند و از سر دوست داشتن سوریه، از حکمرانی کناره‌گیری کند تا این کشور را از جنگ دور کند و مانع از سیطره تروریست ها بر این کشور شود. بشار اسد می‌تواند با سپردن زمام امور به طرف‌های مردمی با نفوذ قبل از آن‌که دیر شود و پشیمانی باقی بماند، موضع تاریخی قهرمانانه‌ای اتخاذ کند."»
وی در روز سه شنبه ۲۲ فروردین ماه نیز در پاسخ به سوالی در این مورد، بار دیگر از بشار اسد رئیس جمهور سوریه خواست از سمت خود کناره گیری کند تا به عاقبت معمر قذافی گرفتار نشود و این چنین بیان داشت: «من از اسد خواستم کناره‌گیری کند تا به سرنوشت معمر قذافی و دیگران دچار نشود. اینجا چند نکته وجود دارد که نباید آنها را فراموش کرد. نخست اینکه من تنها خواهان کناره‌گیری بشار اسد نشدم بلکه خواهان کناره‌گیری عبدربه منصور هادی، رئیس‌جمهور (مستعفی) یمن و حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین نیز شدم که همچنان به بهانه مشروعیت با اسلوب‌های تروریستی و نه انسانی مردمشان را سرکوب می‌کنند.»
استفاده ابزاری رسانه های خارجی از بیانیه مقتدی صدر
بیانیه مقتدی صدر در شرایطی مورد توجه و اقبال بسیاری از رسانه های عربی- غربی حامی معارضین و گروه های تروریستی قرار گرفت که مدتی است با اعتراضات مدنی و تجمعات و بیانیه های نوبه ای خود در موضوعات و حوادث مختلف به خط اول رسانه ها در داخل و خارج عراق تبدیل شده است. نکته ای که در این اعتراضات مورد توجه قرار گرفته و اتفاقات داخل کشور عراق را پوشش می دهد، مخالفت با روند سیاسی موجود در کشور عراق می باشد؛ از فساد های اداری و اقتصادی در عراق گرفته تا اعتراض به روند برگزاری انتخابات و هیئت نظارت بر انتخابات. این اعتراضات در سطوح مختلف چه اعتراضات مدنی و مسالمت آمیز و چه ایجاد اغتشاش و یورش به منطقه الخضرا و همچنین اشغال و تخریب پارلمان عراق ایجاد شده است.
ماهیت بیانیه مقتدی صدر
بیانیه مقتدی صدر برخلاف موضع گیری های قبلی اش این بار به بیرون از عراق هدف گرفته شده و از بشار اسد، رئیس جمهور سوریه خواسته که برای رفع مشکلات از سمت خود استعفا دهد.
قبل از بررسی دلایل این موضع گیری باید دید بار ارزشی این بیانیه چه میزان است ؟ باید بررسی نمود آیا متن این بیانیه و رویه سیاسی مقتدی صدر اینگونه نشان می دهد که وی علاوه بر برکناری بشار اسد خواهان روی کار آمدن مخالفان بشار اسد می باشد و یا این درخواست مقتدی صدر از رئیس جمهور سوریه به معنای تایید مخالفان نیست، بلکه صرفا اظهار نظری جهت برون رفت از وضعیت کنونی سوریه می باشد که آدرس را اشتباه رفته و اکنون رسانه های غربی عربی بر این بیانیه موج سواری می کنند و وی را اولین روحانی شیعه مخالف با محور مقاومت و نظام حاکم بر سوریه می دانند. در اینجا بیان چند نکته قابل ذکر است:
نخست؛ مقتدی صدر در عراق همواره خط مقدم مبارزه با تروریسم و مبارزه با آمریکا بوده است.
دوم؛ این موضع گیری مقتدی در پی حمله موشکی آمریکا به پایگاه هوایی شعیرات و محکوم کردن آمریکا به مداخله در امور کشورها به بهانه مبارزه با تروریست و حمایت از تروریسم و تکفیر می باشد.
سوم؛ این موضع گیری بعد از هفت سال جنگ و خونریزی در سوریه به وقوع پیوست و با توجه به این که چند سالی است، مجاهدین عراقی که بعضا گروه های نظامی منتسب به جریان صدر در بین آنها حضور دارند در کنار مردم سوریه با گروه های تروریستی مبارزه می کنند، تاکنون از سوی مقتدی صدر ممانعت و مخالفتی صورت نپذیرفته است.
چهارم؛ ادبیات به کارگیری شده در بیانیه مقتدی صدر خطاب به بشار اسد، بر خلاف تصویر سازی رسانه های همسو با معارضین یک حمله تند به نظام سوریه نمی باشد؛ بلکه وی درخواست می کند از سمت خود کناره گیری کند تا به عنوان قهرمان سوریه شناخته شود.
اکنون می توان با بررسی بیانیه مقتدی صدر و همچنین رویه ضد استکباری و ضد ارهابی مقتدی و با دلایل فوق به نتیجه گیری دوم رسید که بیانیه مقتدی صدر همراهی با معارضین و مخالفین بشار اسد نبوده بلکه به شدت قائل به مبارزه با تروریسم می باشد ولیکن به دلیل برداشت غلطش از تحولات منطقه و همچنین سوء استفاده کشورهایی چون عربستان از سادگی وی خواستار برکناری بشار شده است.
چرایی مخالفت مقتدی صدر با بشار اسد
با بررسی ماهیت درخواست مقتدی صدر برای برکناری بشار اسد که بار ارزشی آنچنانی ندارد این سوال مطرح می شوند که علل درخواست مقتدی صدر برای برکنار بشار اسد رئیس جمهور سوریه چیست؟
الف) به دنبال رهبری جریان های کشورهای اسلامی: مقتدی صدر مدتی است در عراق خود را رهبر سیاسی تمامی جریان های سیاسی عراق اعم از شیعه و سنی می داند و با توجه به خلا ایجاد شده از عدم دخالت مرجعیت نجف در مسائل سیاسی خود را تنها روحانی یکه تاز در مسائل عراق می داند و به دنبال آن است تا همه گروه ها را با خود داشته باشد. در دو سال اخیر این نگاه مقتدی با توجه به همراهی هوادارانش در عراق و بازتاب گسترده رسانه ای در دیگر کشور ها تقویت شده و پا را فراتر از عراق گذاشته است و در موضاعات مختلف اظهار نظر می کند. برای نمونه در بیانیه دوم خود که در جواب سوالی مطرح گردید از اظهار نظر برای دیگر کشور ها مثل بحرین یمن و لیبی خود را خیرخواه و مرجع سیاسی جهان اسلام وانمود می کند.
ب) تلاش برای نشان دادن چهره اصلاح گر در داخل و خارج از عراق: با بررسی وضعیت دو سال گذشته مقتدی صدر در عراق، وی با توجه به معترض بودن به وضع موجود به دلیل جایگاه سومی که فراکسیون وی یعنی جریان الاحرار در پارلمان این کشور دارد، اقدام به اعتراضات متعددی در مسائل مختلف عراق نموده و خود را به عنوان شیخ اصلاح گر عراق معرفی نموده است و در این زمینه حتی با جریان های سنی عراق همراه شده است. در مورد بیانیه اخیر نیز، وی به دنبال انتخاب یک چهره اصلاح گر از خود در منطقه و در بین کشورهای اسلامی است تا بتوان از طریق آن به محبوبیت و مقبولیت خود بیافزاید.
ج) تاثیرگذاری در فضای سیاسی و انتخابات پیش روی عراق: مقتدی صدر انتخابات مهمی را در پیش رو دارد و تا حدودی همه اقدامات وی تاثیرگذاری بر آن به نفع خود می باشد. با توجه به شکل گیری حشد الشعبی در عراق بعد از حمله داعش، این گروه های مقاومت که در کنار ایران و حزب الله لبنان توانستند جبهه واحدی را تشکیل دهند، محبوبیت بسیار بالایی را در بین مردم عراق کسب کردند. این وضعیت برای مقتدی صدر که شاخه نظامی اش با نام جیش المهدی سابقا در مبارزه با آمریکا و حزب بعث فعال بود گران تمام می شد و می تواند جایگزین محبوبیت وی شود. با توجه به این که برخی از گروه های حشد الشعبی مثل النجبا و سرایا خراسانی سیاست همراهی با جبهه مقاومت در سوریه را دنبال می کنند، مقتدی صدر به دنبال این امر بوده که با محکوم کردن بشار اسد مشروعیت حضور این نیروهای عراقی در سوریه را زیر سوال ببرد تا کمی از محبوبیت آنها کاسته شود.
د) جذب سکولارها و ملی گراها و اهل تسنن در داخل عراق: مقتدی صدر به دلیل اختلافاتی که با احزاب شیعی پیدا کرده است، به دنبال تشکیل ائتلافی بزرگتر و قدرتمند تر از جریان های رقیبش مثل دولت قانون می باشد. لذا به دنبال آن است که با گروه های سکولار و ملی گرا و همچنین اهل تسنن ایجاد ائتلاف کند به همین منظور در جهت نزدیکتر شدن به احزاب سنی و کشورهای حامی آنها مثل ترکیه و عربستان و قطر اقدام به موضع گیری های باب میل آنها می کند.
ارزیابی نهایی
این بیانیه بار ارزشی چندانی ندارد و صرفا اظهار نظری جهت جلب افکار عمومی می باشد و تناقضات موجود در آن با رویه سیاسی مقتدی صدر مؤید آن می باشد. همچنین بیانیه مزبور بیش از آن که برد منطقه ای داشته باشد و بخواهد تحولات سوریه و منطقه را تحت تاثیر خود قرار دهد، بعد داخلی دارد و مقتدی می خواهد از طریق آن به خواست های خود در داخل عراق برسد. از سوی دیگر تصور حضور مقتدی صدر در صف مخالفان جریان مقاومت امری اشتباه است چرا که مقتدی بارها ثابت کرده که در برابر رفتار ها و سیاست های مداخله جویانه آمریکا در منطقه به ویِژه عراق، دست برتر را دارد و موضوع اخیر وی که به دنبال محکوم کردن حمله موشکی آمریکا به پایگاه هوایی الشعیرات سوریه صورت پذیرفت نشان از برداشت غلط وی از تحولات کنونی منطقه محسوب می شود.