شیعه نیوز: در این قسمت مطالب مربوط به چگونگی دفن اجساد مطهر کربلا جمع آوری شده است.
چگونگی دفن اجساد مطهر کربلا به گفته شیخ مفید ومحدث قمی
شیخ مفید گفته است:چون عمر سعد کوچید، گروهی از بنی اسد که در غاضریه ساکن بودند، نزد جسد امام حسین علیه السلام و اصحاب او آمدند و بر آنان نماز خواندند و حسین علیه السلام را در جایی که اکنون قبر اوست به خاک سپردند، پسرش علی اکبر را پایین پای او دفن کردند و برای شهدای دیگر از اهل بیت و یارانش که با او شهید شده بودند، جایی نزدیک پای حضرت قبر کندند و همه را یکجا به خاک سپردند. عباس بن علی علیه السلام را نیز همان جا که شهید شده بود، سر راه غاضریه که اکنون قبر اوست به خاک سپردند. [۴۱۲] .ابن نما گوید:چون مردم از کربلا برگشتند، گروهی از بنی اسد که در غاضریه سکونت داشتند آمدند و بر آن اجساد پاک نماز خواندند و در آن تربت اطهر دفنشان کردند. [۴۱۳] .محدث قمی گوید:حر بن یزید در همان جا که کشته شد دفن شد. خویشاوندانش او را به خاک سپردند. بنی اسد بر قبایل عرب افتخار می کردند که: ما بر حسین علیه السلام نماز خواندیم و او و یارانش را به خاک سپردیم. [۴۱۴] .ابن شهر آشوب گوید:اجساد آنان را مردم غاضریه از بنی اسد، یک روز پس از شهادتشان در تف به خاک سپردند. برای بیشتر آنان قبرهایی می یافتند و پرندگان سفیدی را آنجا می دیدند. [۴۱۵] . [ صفحه ۱۹۴] محمد بن سعد گوید:زهیر بن قین با امام حسین علیه السلام به شهادت رسید. همسرش به غلامشان به نام شجره گفت: برو و مولای خودت را دفن کن. گوید: آمدم و حسین علیه السلام را دیدم که بر روی خاک افتاده است. گفتم: آیا من صاحب خودم را کفن کنم و حسین را رها کنم؟ حسین را کفن کردم و برگشتم و به همسر زهیر گفتم. گفت: آفرین! کفن دیگری داد و گفت: برو صاحب خودت را کفن کن و چنان کردم. [۴۱۶] .
امام سجاد و دفن امام
محدث قمی گوید:در جای خود ثابت است که امام معصوم را جز معصوم به خاک نمی سپارد، امام را جز امام غسل نمی دهد و اگر امامی در مشرق فوت کند و وصی او در مغرب باشد، خدا بین آن دو را جمع می کند. [۴۱۷] .مجلسی گوید:از برخی راویان نقل شده که نزد امام رضا علیه السلام بودم. علی بن ابی حمزه و ابن سراج و ابن مکاره وارد شدند. پس از سخنانی که میان آنان و امام درباره ی امامتش گذشت، علی بن ابی حمزه گفت: از پدرانت برای ما روایت شده که عهده دار امر دفن امام، جز امام نمی شود. امام پرسید: پس بگو حسین بن علی علیه السلام امام بود یا نه؟ گفت: امام بود. پرسید: چه کسی عهده دار کار او شد؟ گفت: علی بن الحسین علیه السلام. پرسید: او کجا بود؟ او که دست ابن زیاد اسیر بود! گفت: بی آنکه بفهمند بیرون آمد و پدرش را دفن کرد و برگشت. امام رضا علیه السلام فرمود: خدایی که می تواند امام سجاد علیه السلام را به کوفه ببرد تا پدرش را دفن کند، می تواند صاحب امر امامت را به بغداد برساند تا عهده دار کفن و دفن پدرش شود و برگردد، در حالی که نه در زندان است نه اسیر. [۴۱۸] .صفار قمی با سند خویش از امام صادق
علیه السلام نقل می کند:چون رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم درگذشت، جبرئیل همراه فرشتگان و روح که در شب قدر فرود می آیند، فرود آمد. علی علیه السلام چشم خود را گشود و آنان را در منتهای آسمانها تا زمین دید که همراه وی، پیامبر را غسل می دهند و همراه او بر آن حضرت نماز می خوانند و برایش قبر می کنند. به خدا که جز فرشتگان برای پیامبر خدا قبر نکندند تا آنکه چون در قبر نهاده شد، [ صفحه ۱۹۵] همراه آنکه وارد قبر شد وارد شدند و او را در گور نهادند. پس سخن گفت و گوش علی علیه السلام به سخنان آنان گشوده شد. شنید که آنان را به حضرت سفارش می کرد. پس گریست، و شنید که می گویند: دیگر زحمتی به او نمی رسانند. پس از تو اکنون دیگر او همنشین ماست، جز آنکه پس از حالا دیگر ما را به چشم خود نمی بیند. تا آنکه امیرالمؤمنین علیه السلام درگذشت. حسن و حسین علیهماالسلام همان صحنه را مشاهده کردند؛ پیامبر را دیدند که فرشتگان را یاری می کند، آن گونه که نسبت به پیامبر رفتار کردند تا آنکه امام مجتبی علیه السلام درگذشت. حسین علیه السلام همان صحنه ها را دید، پیامبر و علی را دید که فرشتگان را یاری می کنند تا آنکه حسین علیه السلام شهید شد. امام سجاد مثل آن صحنه ها را دید؛ امام باقر علیه السلام آن صحنه ها را دید؛ پیامبر، علی، امام حسن و امام حسین را دید که یاری فرشتگان می کنند. امام باقر که وفات یافت، امام صادق این صحنه ها را دید؛ پیامبر، علی، امام حسن و امام حسین و امام سجاد را دید که فرشتگان را یاری
می کنند تا آنکه امام صادق وفات یافت، موسی بن جعفر علیه السلام این صحنه ها را دید. همین گونه تا آخرین ما جریان می یابد. [۴۱۹] .مقرم گوید:چون امام سجاد علیه السلام آمد، بنی اسد را دید که کنار کشتگان گرد آمده اند و سرگردانند؛ نمی دانند چه کنند و کشته ها را نمی شناسند؛ چون بین بدنها و سرهای مقدس جدایی انداخته بودند و گاهی از بستگان آنان می پرسیدند.امام سجاد به آنان خبر داد که برای دفن این اجساد پاک آمده است. آنان را با نام و مشخصات معرفی کرد. هاشمیان را از دیگران شناساند. ناله و شیون برخاست و اشکها جاری شد و زنان بنی اسد مو پریشان کردند و سیلی به صورت خود زدند. آنگاه امام زین العابدین علیه السلام کنار جسد مطهر پدر رفت، آن را در آغوش کشید و با صدای بلند گریه کرد. به محل قبر آمد، کمی از خاکها را کنار زد، قبری حاضر و آماده و صندوقی شکافته آشکار شد. آن حضرت دستان خود را زیر کمر امام حسین علیه السلام گشود و گفت: بسم الله و بالله و علی مله رسول الله، صدق الله و رسوله، ما شاء الله و لا حول و لا قوه الا بالله العظیم» و به تنهایی بی آنکه بنی اسد در این کار همراهی شان کنند پیکر مطهر را وارد قبر کرد و به آنان فرمود: همراه من کسی هست که یاری می کند. چون او را در قبر نهاد، صورت بر آن رگهای بریده نهاد و گفت: «خوشا سرزمینی که پیکر پاک تو را دربرگرفت! دنیا پس از تو تیره و تاریک است و آخرت با فروغ جمالت روشن است. اما شب، بیداری و غم است و
[ صفحه ۱۹۶] اندوه همیشگی تا آنکه خداوند برای خاندان تو سرای آخرت را برگزیند که تو در آنی. سلام و رحمت و برکات الهی بر تو باد از من، ای فرزند رسول خدا!» و بر نوشت: «این قبر حسین بن علی بن ابی طالب است که او را لب تشنه و غریب شهید کردند.» آنگاه به طرف عمویش عباس رفت و او را در همان حال دید که فرشتگان آسمانها را دهشت زده و حوریان بهشتی را گریان ساخته بود. خود را روی بدن مقدس او انداخت و رگهای بریده اش را می بوسید و می گفت: پس از تو خاک بر سر دنیا ای قمر بنی هاشم! از من سلام بر تو باد ای شهید خدایی! رحمت و برکات الهی بر تو باد!برای او نیز قبری گشود و به تنهایی او را وارد قبر کرد، همان گونه که با پدرش کرد و به بنی اسد فرمود: با من کسانی اند که یاری ام می کنند. آری، برای بنی اسد مجالی گذاشت تا در دفن شهدای دیگر مشارکت کنند. دو جا را برای آنان تعیین کرد و فرمود: دو گودال کندند؛ در اولی بنی هاشم را و در دیگری اصحاب را قرار دادند. اما حر ریاحی را قبیله اش بردند، به جایی که هم اینک قبر اوست. گویند: مادرش حاضر بود. چون دید که اجساد دیگر را چه می کنند (دفن همه در یک جا) حر را به این مکان برد. [۴۲۰] .[۱]
[۴۱۷] نفس المهموم، ص ۳۸۹.[۴۱۸] بحارالانوار، ج ۴۹، ص ۱۶۹.[۴۱۹] بصائر الدرجات، ص ۲۲۵.[۴۲۰] مقتل الحسین، ص ۳۲۰
]۱[کتاب : مقتل امام حسین ( علیه السلام )
چگونگی دفن اجساد مطهر کربلا به گفته علامه شبر
شب سیزدهم، شب دفن شهیدان
در شب دفن شهدا که شب سوم شهادت شهدای کربلا بود، امام سجاد (علیه السلام) با استفاده از ولایت خویش، بگونه «طیّ الأرض» به یاری بنی اسد در کربلا شتافت و در شناسایی و نیز انجام نماز و دفن شهدا همکاری نمود.
آن حضرت پس از دفن جسدمطهّر پدرش، در حالی که به شدّت می گریست، فرمود:«… طُوْبی لاِرْض تَضَمَّنَتْ جَسَدَکَ الطّاهِرَ، فإنَّ الدُّنْیا بَعْدکَ مُظْلَمَهٌ، وَالآخِرهُ بِنُورِکَ مُشْرِقَهٌ، أمّا الّلیْلُ فَمُسَهَّد، والحُزْنُ فَسَرْمَدْ أوْ یَخْتارُ اللهُ لاِهْلِ بَیْتِکَ دارِکَ الّتی أنْتَ بِها مُقیم، عَلَیْکَ مِنِّی السَّلامَ یَابْنِ رسولِ اللهِ وَرَحْمَهُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ». (۱) .«خوشا به حال زمینی که بدن پاک تو را در آغوش گرفت. دنیا پس از تو تاریک گشت و آخرت با نور تو نورانی شد. پس از تو شب هایم سخت و حزنم طولانی است تا اینکه خداوند سرایی را که تو در آن استقرار یافتی، برای اهل بیتت مقرر بدارد. از من به تو درود باد و رحمت و برکات الهی.».سپس با انگشت مبارک خود روی قبر آن حضرت نوشت:«هذا قَبْرُ الحُسَیْنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طالِب الَّذی قَتَلُوهُ عَطْشاناً غَرِیباً». (۲) .«این قبر حسین بن علی بن ابی طالب است که او را در حالتی که لب تشنه بود و غریب، کشتند.»امام سجاد در آن شب، همچنین پس از دفن بدن مطهّر عباس، عموی بزرگوارش فرمود:«عَلَی الدُّنیا بَعْدَکَ الْعَفا یا قَمَر بَنِی هاشِم، وَ عَلیْکَ مِنِّی السّلامُ مِنْ شَهِید مُحْتَسَب وَ رَحْمَهُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ». (۳) .«خاک بر سر زندگی این دنیای بی حضور تو. ای قمر بنی هاشم، از من درود و سلام باد بر شهید راه خدا و درود و رحمت الهی برتو باد.»
همانگونه که پیشتر اشاره شد، مراسم دفن اجساد شهدا دو روز پس از عاشورا، انجام گرفت. این مراسم توسط مردان بنی اسد، زیر نظر امام سجاد برگزار گردید.در آن شب همه شهدا، جز بدن های علی اصغر، حرّ و جون را دفن کردند؛ زیرا علی اصغر (علیه السلام) را امام حسین (علیه السلام) دفن کرده بود و بدن حرّ را، به نقلی قبیله اش از صحنه قتلگاه بیرون برده و در جای دیگر دفن کرده بودند و به نقلی حرّ نیز همراه با دیگر شهدا در کنار مرقد مطهّر ابا عبدالله (علیه السلام) دفن گردید. و همچنین جون را پس از ده روز، بنی اسد یافتند و درحالی که خوشبو و معطر بود دفن کردند.[۱]
۱- ۲-۳ن: علامه شبّر، جلاءالعیون، ج ۲ ص ۲۱۶ حیاه الإمام الحسین ج ۳، ص ۳۲۴ اعلمی دائره المعارف ج ۳ ص ۳۴۰.
[۱]کتاب:عاشورا حماسه جاوید