پیامبر رحمت صلی الله علیه و اله در مورد مدارا با مردم کلام زیبایی دارند و می فرمایند: ” ما من عملِ أحَّب الی الله تعالی و رسوله من الایمان بالله و الرفق بعباده ، و ما من عملٍ ابغض الی الله تعالی من الإشراک بالله تعالی و العنف علی عباده”[1]
عملی نزد خداوند و رسولش محبوب تر از ایمان و نرم خویی و رفاقت به بندگان خدا نیست.و عملی در پیشگاه حق و رسولش ، منفور تر از شرک و خشن رفتار کردن با بندگان نیست.
امام صادق درباره اندازه حسن خلق و نرم خویی فرموده اند: "اندازه حسن خلق این است که فروتن و نرم خو باشی ، سخنت پاک و پاکیزه باشد و باروی باز و گشاده با برادران دینی ات روبه رو شوی”[2] نرم خویی، پاکیزه گویی، و گشاده رویی سه ویژگی است که اگر در کسی جمع باشد می توان او را خوش اخلاق شمرد..
نیروی محرکه و موتور اصلی حسن خلق نرم خویی است و اساسش این است که انسان در ناملایمات و حالات فوق العاده و اخلاق تند و تیز دیگران و ناگواری ها ی زندگی هرگز جوش نیاورد و بر غضبش مسلط باشد و خودنگه دار و آرام باشد.
ائمه معصومین و پیامبر اسلام علیهم السلام منتهای حلم و بردباری و تأنّی را داشتند و بر نفس امّاره خود کاملاً مسلط و آن را در هر حال تحت کنترل خود داشتند.
داستان آن یهودی در مدینه که همواره با پیامبراسلام صلی الله علیه و آله دشمنی داشت و آزار های جسمی و روحی و ناسزا می گفت ولی پیامبر رحمت با کمال نرمخویی به او سلام می کردند و او را تحمل می نمودند.مشهور است . چند روزی پیامبر او را سر راه خود ندیدند ، احوال او را از یاران پرسیدند..گفتند بیمار است و در خانه خوابیده ، پیامبر فرمودند به عیادتش می رویم ، چشم هایش را باز کرد ، پیامبر را دید که با اینهمه آزار هایی که به رسول خدا داده به عیادتش آمده ، ناگهان منقلب شد و شهادتین را گفت و مسلمان شد.[3]