دق الباب مساجد در شب اول ربیع الاول ؛ مستند یا خرافات ؟

به گزارش «شیعه نیوز» ، خرافات و تمسک به اموری که مستند و مدرک معتبر روایی و دینی ندارند از جمله اموری است که موجب انحراف دین و منجر به بدعت در دین می شود. آداب و رسومی که با رنگ و لعاب دینی ناگهان در جامعه سر برمی آورند و عده ای ساده دل و یا جاهل را  هر چند با نیت پسندیده به دنبال خود می کشد.
 
جای تأسف است در برخی موارد این گونه آیین های من درآوردی و نامعلوم در جامعه رواج می یابد و برخی از مردم به جای آنکه به علما و مراجع رجوع کرده و با تحقیق سراغ این اعمال بروند با اعتماد به سخنان بی پایه افراد بی مایه در دام خرافات گرفتار می شوند. این تأسف آن گاه فزونی می یابد که در این سال ها بارها مراجع و علما بر رواج خرافات نهیب زده اند.
 
چند سالی است در پایان ماه صفر مراسمی در برخی شهرها باب شده است که در ظاهر مانند بسیاری از خرافات دیگر عملی نیکو وانمود می شود، اما هنگامی که در آن اندیشیده می شود نتیجه به آنجا می رسد که با خرافه ای دیگر مواجه هستیم.
 
داستان از این قرار است که گفته می شود در شب اول ماه ربیع الاول چند ساعتی قبل از نماز صبح روز اول این ماه می بایست درب هفت مسجد را کوبید و با این کار پایان دو ماه عزاداری و آغاز ماه شادمانی حضرت زهرا(سلام الله علیها) را اعلام کرد و بدین سان از دستان حضرت زهرا (سلام الله علیها) صله دریافت کرده و حاجات خود را طلب کنیم.
 
در سال های ابتدایی این مراسم به کوبیدن در مسجد و آن گاه اقامه نماز صبح در آخرین مسجد اکتفا می شد. اما با گذشت زمان بر پیرایه های این عمل افزوده شد. سال بعد تضرع و ناله و گریه بر درب مسجد. سال بعد پخش نذورات و شیرینی و شکلات و...، سال بعد گفته شد در آخرین مسجد باید دعای توسل خوانده شود و سال بعد روشن کردن شمع بر در مسجد و آب و جارو کردن مقابل آن هم اضافه شد و همین طور این سیر تکاملی ادامه یافت تا جایی که برخی از نماز مغرب شب اول شروع به این کار می کردند تا از خواب شب هم بی بهره نمانند.

در همان سال های ابتدایی مراجع عظام طبق وظیفه دینی و شرعی خود که هنگام ظهور بدعت ها، علما باید علم خود را بروز و ظهور دهند بر بی ریشه بودن این عمل تأکید کردند. اما متأسفانه هنوز برخی این راه اشتباه را می پیمایند. این نمونه ای از نمونه های فراوان است که برخی در خارج از چارچوب دین برای طلب حاجات و نیازهای خود از خداوند و ائمه متمسک به آیین هایی این چنینی می شوند.

حجت الاسلام حسین هاشمی از محققین حوزه علمیه قم پیرامون سندیت کوبیدن درب مساجد و روشن کردن شمع مقابل مسجد در پایان ماه صفر به خبرنگار شبستان گفت: اعمالی پس از پایان ماه صفر بین مردم رایج است از جمله کوبیدن درب هفت مسجد، روشن کردن هفت شمع مقابل درب مساجد و یا جارو کردن مساجد که اینها از نظر تاریخی هیچگونه سندیتی ندارد و از سیره بزرگان و علما نبوده است.
 
دق الباب مسجد در سیره علما نیست
حجت الاسلام هاشمی ادامه داد: این موارد، پیشینه روایی ندارد و بیشتر آداب و رسومی قومی و بومی است. به عنوان مثال در برخی مناطق استان بوشهر نیز دیده‌ شده است که مردم به نشانه پایان نحسی ماه صفر، قلیان می‌شکنند.
 
 بدعت در دین گناه محسوب می شود
وی ادامه داد: متاسفانه در بسیاری از موارد این اعمال با خرافات مخلوط شده و به مواردی انحرافی در دین تبدیل می شود. اگر عملی در دین وارد نشده باشد و با عنوان دین انجام شود، علاوه بر اینکه ثوابی ندارد، بلکه گناه نیز محسوب می‌شود، چرا که بدعت در دین نهی شده است.
 
بنابر مستندات تاریخی و روایی معتبر شیعه و سنی، شب اول ماه ربیع الاول به واسطه واقعه مهم خوابیدن حضرت علی(علیه السلام) در بستر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در سال سیزدهم بعثت (همان شبی که کفار مکه تصمیم به قتل دسته جمعی حضرت رسول(صلی الله علیه و آله) در بستر خواب گرفته بودند) مشهور است و در همان شب ایشان به مدینه هجرت فرمودند که به "لیلهٔ المبیت" مشهور است.
 
حضور در مساجد در پایان ماه صفر به یاد مجاهدت امیرالمومنین(علیه السلام)
بنابر نظر فقها و بر اساس آنچه در روایات مستند و معتبر آمده است، مستحب است که مومنین در این شب به یاد مجاهدت امیرالمومنین(علیه السلام) در مساجد حضور یافته و تا سحر به راز و نیاز و مناجات با خداوند متعال بپردازند بنابراین آن چیزی که از رسانه ملی با عنوان باز بودن در مساجد تا صبح عنوان شده به این دلیل بوده است نه تاکید و یا احیانا ترویج مسئله خرافی رفتن به درب مساجد و در زدن و شمع روشن کردن برای رفع حاجت.
 
به هر حال به نظر می رسد که اطلاع رسانی و آگاه ساختن صحیح، دقیق و به موقع مردم در مورد مسایل دینی از ضروریات و اصول کاری دستگاه های مربوطه و از جمله رسانه است که می تواند جلوی ترویج و گسترش خرافات که همچون موریانه ریشه اعتقادات جامعه را می خورد را گرفته و به تعالی جامعه یاری رساند.
 
حجت الاسلام هاشمی با اشاره به روایت «من بشرنی بخروج صفر قله الجنه؛ هر کس به من بشارت دهد که ماه صفر تمام شده است، بهشت برای اوست» به عنوان یکی دیگر از تحریفات خروج از ماه صفر ادامه داد: این روایت نیز از سند متقنی برخوردار نیست و به احتمال فراوان این روایت در مورد ابوذر غفاری بیان شده است، اما عده ای این روایت را دال بر این گرفته اند که بشارت دادن پیامبر به اتمام ماه صفر، ثواب و پاداش دارد.
 
این کارشناس مسائل دینی با اشاره بر اینکه بدعت گذار در دین مورد خشم خدا و رسول خداست، افزود: افرادی که سنت های غیردینی را با اسم دین و به عنوان عملی مستحب ترویج می کنند، دچار فعل حرام می شوند.
 
وی با اشاره به اینکه البته ماه صفر ماهی حزن آمیز و اندوهناک برای شیعیان است، خاطرنشان کرد: ماه صفر ماه حزن اهل بیت (علیهم السلام) و برای شیعیان است چرا که در ابتدای این ماه ورود کاروان اسرا به شهر شام و بیستم این ماه اربعین و 28 صفر نیز طبق نقل های مشهور رحلت پیامبر، شهادت امام حسن مجتبی (علیه السلام) و آخرین روز این ماه شهادت امام رضا (ع) است.
 
وی درباره آداب خاص خروج از ماه صفر و حلول ماه ربیع‌الاول در روایات اسلامی و اعمال مستحبی این ماه گفت: در مفاتیح‌الجنان شیخ عباس قمی آداب خاصی برای این امر ذکر نشده و تنها به ذکر اعمال شب اول ماه بسنده شده است. ولی در برخی روایات، اقامه نماز شکر به شکرانه اقامه دو ماه عزاداری و عبادت، روزه گرفتن، صدقه دادن، کمک به مستمندان و قرائت زیارت پیامبر(صلی الله علیه و آله) و امیرالمومنین علی(علیه السلام) در ابتدای این ماه توصیه شده است.
 
حجت الاسلام هاشمی پیرامون وقایع و مناسبت های ماه ربیع الاول گفت: در روز اول این ماه حادثه لیلهٔ المبیت و نزول آیه 207 سوره بقره در مورد حضرت علی (علیه السلام) رخ داده است و روز نهم ماه ربیع الاول با آغاز ولایت امام زمان (علیه السلام) مصادف است و در روز دهم این ماه نیز سالروز ازدواج پیامبر با حضرت خدیجه (سلام الله علیها) است. همچنین طبق نقل اهل سنت در روز 12 ربیع الاول و طبق نقل اکثر بزرگان شیعه در روز هفدهم ربیع الاول، ولادت پیامبر رخ داده است.
 
این محقق حوزه علمیه قم بر لزوم آگاه سازی مردم در این زمینه و در راستای منابع متقن و اصیل اسلامی از سوی علما و ائمه جماعات تاکید کرد.